Lösemiler, normalde farklı tiplerde kan hücrelerine dönüşecek olan hücrelerden köken alan kanserlerdir. Çocuklarda en sık görülen kanserler lösemiler olup, çocukluk çağında görülen kanserlerin yaklaşık üçte birini oluşturmaktadırlar. Lösemi sıklıkla 4 yaş altındaki çocuklarda gözlenmektedir.
Günümüzde, çoğu çocukta belirtilere neden olmadan önce, löseminin erken teşhisi için yaygın olarak önerilen kan veya diğer tarama testleri yoktur. Çocukluk çağı lösemisine sıklıkla tanı konur, çünkü çocuğun doktora gitmesini sağlayan belirtiler vardır. Doktorlar daha sonra neden olarak lösemiye işaret edebilecek kan testlerini yaparlar. Lösemileri erken bulmanın en iyi yolu, bu hastalığın olası belirtilerine dikkat etmektir.
Lösemi riskinin yüksek olduğu bilinen çocuklar için (örneğin Li-Fraumeni sendromu veya Down sendromu gibi genetik bir durum nedeniyle) çoğu doktor dikkatli olup, düzenli tıbbi kontroller ve muhtemelen başka testler önermektedir. Aynısı, diğer kanserler için kemoterapi ve/veya radyasyon tedavisi alan, organ nakli yapılan veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan çocuklar için de geçerlidir. Bu çocuklarda lösemi riski, genel toplumdan daha yüksek olmasına rağmen, hala küçük bir risktir.
Löseminin Belirtileri ise şöyledir:
- Kansızlık (anemi)
- Enfeksiyonlara yatkınlık, sık sık hastalanma, ateş
- Çeşitli kanamalar (burun kanaması, diş eti kanamaları, cilt altı kanaması gibi), ciltte sık sık çürükler, kesik oluştuğunda kanamanın güçlükle durdurulması
- İştahsızlık, kilo kaybı
- Dalakta, karaciğerde büyüme
- Lenf düğümlerinde şişlikler (ciltte ele gelen yumrular)
- Halsizlik, solukluk, çabuk yorulma, çarpıntı
- Kemik ve eklemlerde ağrılar, şişlik ve hareket kısıtlığı
Yukarıdaki belirtilerin çoğunun, lösemiden başka bir şeyden kaynaklanma olasılığı daha yüksektir. Yine de, bu belirtilerin doktor tarafından kontrol edilmesi önemlidir, böylece gerektiğinde neden bulunup tedavi edilebilir.
Tanı
Öncelikle hastanın şikayetlerini ve muayene bulgularını değerlendirirken lösemiden şüphelenmek gerekmektedir; sonrasında kan testleri ile tanı netleştirilebilir. Daha sonra kemik iliği biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler yapılabilir.
Tedavi
İlaç tedavisi (kemoterapi), ışın tedavisi (radyoterapi), bağışıklama (veya bağışıklık sistemini güçlendirme) tedavisi (immünoterapi) ve kemik iliği nakli başlıca tedavi şekilleridir.
Sağkalım
Özellikle akut lösemilerde, hastalığın tamamen tedavi edilmesi oranı çok yüksektir. Diğer lösemilerde de sağkalım oranları yüksektir.
Önleme
Çocukluk çağı lösemilerinin yaşam tarzı ve çevre ile ilgili sebepleri çok azdır, bu nedenle çoğu durumda anne-baba ve çocukların bu kanserleri önlemek için yapabileceği bir şey olmadığını bilmesi önemlidir.
Çevresel olarak radyasyona ve bazı kimyasallara maruz kalmak lösemi riskini artırmaktadır.
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) radyo frekans alanlarını, cep telefonu kullanıcıları arasında beyin tümörleri için olası bir risk artışına ve çocukluk dönemi lösemisi konusunda bulgulara dayanarak “insanlarda şüpheli kanserojen” olarak sınıflandırmıştır. Dolayısıyla çocukların cep telefonu kullanmasına izin verilmemesi önemlidir.
Bazı çalışmalar, çocukluk çağı lösemisi ile hanehalkının, hamilelik sırasında veya erken çocukluk döneminde, pestisitlere maruz kalması arasında olası bir bağlantı bulmuştur.
